Sıkça duyduğumuz şahsiyet kelimesi bir diğer değişle kişilik, İngilizce karşılığı “personality “ şeklindedir ve Yunanca” persona” sözcüğünden gelir. Eski yunan tiyatrosunda ise aktörlerin kullandığı ” maske” anlamını taşımaktadır. Zamanla sözcüğün anlamı aktöre doğru kaymıştır.
Eski Yunan tiyatrosunda belirli roller bulunmaktaydı. Her rol, aktörün yüzüne taktığı maskeye göre anlaşılırdı. O maskeyi takan aktörler, rolüne özgü jest, mimik ve tavırlarla kişiliğine büründüğü tipi canlandırırlardı.
Şahsiyet kavramı dilimizin en soyut sözcüklerinden biridir. Çok karmaşık ve çok yönlüdür. Biyolojik yapılar, irademiz, soyaçekimi, duygular, hisler, zekâ, mizaç, heyecan, çevre etkileri, sosyoekonomik etkenler gibi pek çok özellik şahsiyetimizin içeriğinde yer alırlar. Bu nedenle şahsiyetin psikolojik tanımları pek çoktur.
Daha açık olarak söylemek istersek: Şahsiyet, kişide yapıların, davranış biçimlerinin, ilgi ve eğitimlerin, yetenek, kabiliyet ve yönelişlerin farklı, karmaşık ve karakteristik bütünleşmesidir.
Davranış biçimlerinin karakteristik bir bütünleşmesidir, çünkü kişiyi başkalarından ayıran damgayı vuran şahsiyettir; kişide belirgin olan, devamlı olan davranış biçimlerini belirtir.
“Kişideki tüm davranış biçimlerinin karakteristik bütünleşmesidir.” şeklinde bir ifade kullandık şahsiyeti tanımlarken. Ancak kişide bazı davranış şekilleri, diğerlerine oranla daha belirgin bir ağırlıkla kendini belli eder haldedir. İlgi ve yeteneklerimiz, hareketlerimiz, tutum ve davranış biçimlerimiz, adımızla birlikte bizi belirleyici olarak kullanılıyorsa, bunlar bizim karakteristik özelliğimiz, yani karakterimizdir.
Her insan ayrı bir varlık, ayrı bir kişilik, ayrı bir dünyadır. Her birey oluşan koşullarda, bir diğerinden farklı, değişik şekilde davranışlarda bulunmaktadır. Kimi ortama kolayca uyum sağlarken, kimi uyumsuzluk içine düşer, kimi ise akıl hastalığının pençesine yakalanmaktadır. İnsanların izledikleri davranış kalıplarını bütün olarak kavrayabilmek için şahsiyetin tanımından öteye gitmek, yapısına inmek gerektiği sanırım açıktır.
Şahsiyet, dıştan görünen biyografik bir yaşantı değildir. Bu verileri aşan ama yine de bunlara dayanan bir şey, bir kavram, bir olgudur.
Şahsiyet:
- Soyuttur.
- Birçok olguya dayansa da, onların toplamından farklı ve daha fazla bir olgudur.
- Kişinin tüm yaşantısının etkilerine dayanır.
- Kalıplaşmış ve parça parça değildir, bir bütündür.
- Kişinin bütünlüğünü korur ve onu yönetir.
- Organize edici ve bütünleyici bir güçtür.
- Temeli fizyoloji ve biyoloji olan psikolojik bir olgudur.
- Şahsiyeti olmuş bitmiş bir yapı değil, devamlı oluşmakta, canlı ve değişmekte olan bir yapı olarak kabul etmek gerekse de, insan şahsiyetinde değişmeyen kısımlar da vardır.
- Şahsiyet, kuşkusuz bir sürecin, bir gelişimin sonucunda kazanılmıştır.
